Altın Gol (Golden Goal) Kuralı: Futbolun Unutulmaz Heyecanı

Altın gol, Z kuşağının yabancısı olduğu bir futbol terimi olmakla beraber, geçmişe dönüp baktığımda ben dahil birçok kişinin futbola olan sevgisini, ilgisini ve heyecanını artıran bir unsurdu.

Altın Gol Nedir?

Bir futbol maçında 90 dakikanın sonunda oynanan 15'er dakikalık uzatma devreleri esnasında, iki takımdan birinin ilk golü atması halinde maçın anında bitmesidir. Golü atan takım, hakemin bitiş düdüğüne veya uzatmaların tamamlanmasına gerek duymadan maçı kazanırdı.

Altın Gol Kuralı Ne Zaman ve Nerede Uygulandı?

Bu kural FIFA tarafından 1993’te tanıtıldı. İlk kez Avustralya-Uruguay arasında oynanan Dünya Gençler Şampiyonası çeyrek finalinde uygulandı. Maçı Avustralya, Anthony Carbone’nin golüyle 2-1 kazanarak yarı finale yükseldi.

Daha sonra birçok büyük turnuvada uygulanan altın golün ortaya çıkması; takımların stratejilerini, oyun yapılarını ve hatta oyuna olan bakış açılarını derinden etkiledi. İngilizlerin “Sudden Death Goal” (Ani Ölüm Golü) diye nitelendirmesinin sebebi, gol atılır atılmaz oyunun bir anda bitmesiydi. Bu kuralda, ufak bir hatanın dahi telafisi yoktu.

Bu kuralın uygulandığı turnuvalarda sürpriz sayılacak sonuçlar da alındı. Özellikle Türk takımlarının lehine çoğu maç bu şekilde sonuçlanmıştır. Belki de altın golün bana sevimli görünmesinin ardında yatan gerçeklerden biri budur.

Türk Takımlarının Altın Gol Zaferleri

Bu kuralın uygulandığı dönemde hem A Milli Futbol Takımımız hem de Galatasaray, bu kural sayesinde önemli zaferler elde etti.

• 2002 Dünya Kupası: Türkiye, Senegal’i İlhan Mansız'ın ayağından gelen altın golle 1-0 geçerek yarı finale yükseldi.

• 2000 UEFA Süper Kupa: Galatasaray, Monaco’da Real Madrid’e karşı uzatmada Jardel’in ayağından bulduğu altın golle Avrupa Süper Kupası'nı kazandı.

Dünya Futbolunda Altın Gol ile Kazanılan Finaller

Altın gol kuralı, birçok uluslararası turnuvanın kaderini belirledi:

• EURO 1996: Almanya, Çekya’yı (Çek Cumhuriyeti) Bierhoff’un 95. dakikada attığı altın gol ile 2-1 yendi.

• EURO 2000: Fransa, İtalya’yı 103. dakikada Trezeguet’nin ayağından gelen altın gol ile 2-1 yendi.

• FIFA Konfederasyon Kupası 2003: Fransa, Henry’nin 97. dakikada attığı altın gol ile Kamerun’u 1-0 yenerek kupayı kazandı.

• 2001 UEFA Kupası Finali: Normal süresi 4-4 biten maçta Liverpool, Alaves’i uzatmaların 116. dakikasında Delfi Geli’nin kendi kalesine attığı golle 5-4 yenip kupaya uzandı.

Altın Gol Kuralı Neden ve Ne Zaman Kaldırıldı?

Altın gol kuralı, 2003’teki Fransa-Kamerun Konfederasyon Kupası finalinde son kez uygulandı. 10 yıllık serüveninin ardından yerini "Gümüş Gol" kuralına bıraktı.

Gümüş Gol Neydi?

Gümüş gol, uzatma devresinin ilk yarısını (ilk 15 dakikayı) önde kapatan takımın, ikinci uzatma devresine çıkmasına gerek kalmadan maçı kazanması kuralıydı.

Bu kural da çok uzun sürmedi. İlk ve son kez 2004’te Portekiz’de düzenlenen Avrupa Şampiyonası'nda, Yunanistan’ın Çekya’yı 105+1. dakikada Dellas’ın golüyle 1-0 yenerek finale çıktığı maçta uygulandı (İlk uzatma devresi biter bitmez maç sona erdi). 2004’ten günümüze kadar gelinen süreçte ise ne altın ne de gümüş gol kuralı uygulanmaktadır.

Kuralın Kaldırılma Sebebi

Yıllar boyunca tartışılan bu uygulamayı, benim gibi sevip benimseyenler kadar adaletsiz bulanlar da vardı. Kuralın kaldırılmasındaki ana sebep ise şuydu: İlk zamanlarda oyunun heyecanını artıran bu kural, zaman geçtikçe takımların altın gol yemekten korkarak uzatmalarda daha defansif ve sıkıcı bir oyuna bürünmesine sebebiyet verdi. Gidişat bu yöne evrilince de FIFA bu kuralı kaldırdı.

Yazarın Görüşü: Kuralın Kaldırılışı Doğru mu?

Esasında altın gol, son zamanlarında takımların uzatma dakikalarını sıkıcı bir oyunla geçirmesine neden olmuş olsa da ben bu kuralın kaldırılışını erken bulmuştum. Futbolun sürprizlere açık bir spor olduğunu düşünürsek, futbolun adaletsizliğini altın golü kaldırarak çözemezsiniz. Futbol, altın gol olsa da olmasa da size çok fazla telafi şansı vermez.

Bu yüzden Altın Gol kuralı kalkmış olsa da maçların, kural hala varmış gibi (her an bitecekmişçesine) oynanması zafere giden yolun anahtarıdır. Altın Gol kuralı, ayrıca bolca sürprize gebe olan futbol oyununu daha da sürprizli hale getirdiğinden belki sürekli kaliteli oyun sunmazdı ama maç içindeki heyecanı hep diri tutardı. 2004’ten bu yana uygulanmaya devam etseydi, belki de uluslararası birçok kupada şampiyonların adı da değişebilirdi.

Son Söz

Bu, tamamen subjektif bir durum. Sözün özü, FIFA’nın bu kuralı kaldırmasını (defansif oyuna teşvik etmesi nedeniyle) hatalı bulmamakla beraber, günümüzde bile uygulansaydı futbolun heyecan katsayısını katbekat artıracağına inanıyorum. Bu inancımdan ötürü ben bu kuralı kaldırmazdım. Umarım bugün olmasa bile bir gün tekrar bu kural uygulanır.

Ahmet Faruk BALAK